به گزارش رادیو ورزش؛ یكی از مهمترین كاركردهای نهاد ورزش در هر جامعه ای، ایجاد و تقویت غرور ملی ناشی از پیروزی ها است كه در هر دورانی چنین كاركردی را نه از ورزش بلكه از جنگ انتظار داشتند و به هنگام پیروزی بر رقیب، همآورد یا دشمن خود چنین حسی به آنها دست می داد و به زبان امروزی در فرد و ملت پیروز حس برتری، یگانگی و هویت خاصی ایجاد می شد. با تامل در برخی اصطلاحات رایج در ورزش مدرن می توان رگه هایی از آثار باقیمانده از نهاد جنگ رت مشاهده كرد كه با جایگزینی ورزش به جای جنگ این اصطلاحات نیز وارد ورزش شده اند؛ حمله، توپ، مهاجم، مدافع، شلیك، پرتاب، عبور از زمین خودی، ورود به زمین حریف و مفاهیمی از این قبیل می تواند وجه اشتراك ورزش مدرن امروز با جنگ های دوران باستان و یا هر دوره ای باشد. حتی برخی مناسك نظامیگری هم در حوزه ورزش مدرن رسوخ كرده و به عبارت دیگر ورزش وامدار آن دسته از مراسم و مناسكی كه در جنگ مرسوم بوده؛ شده است. صف آرایی در ابتدای بازی، پخش سرود ملی، لباس های منقش به پرچم كشورها، ابراز شعف های ملی به هنگام بردهای تاریخی، پیام های تبریك سران و رهبران كشورها و ... از این جمله بشمار می آیند.
دكتر محمدامین قانعی راد، رئیس وقت انجمن و عضو هیئت علمی مركز تحقیقات سیاست علمی كشور در زمینه كاركردهای دیروز و امروز ورزش بیان كرد: اولین كاركرد ورزش در جنگ ها به رابطه بین ورزش و صلح مربوط است. ورزش در مواردی می تواند جایگزین جنگ شود. در واقع زمانی كه دو لشگر به هم نزدیك می شوند؛ دو نماینده خود را راهی می كنند تا از طریق كشتی، شمشیربازی و ... سرنوشت جنگ را تمام كنند. در سومین مرحله ورزش بهانه ای برای برگزاری جشن های پیروزی می شود. برای نمونه بازی فوتبال در روز سه شنبه اعتراف یا سه شنبه توبه رخ داده و نوعی جشن پیروزی بر ارتش رم بوده كه همساله در روزهای سه شنبه اعتراف تكرار می شده و نماد پیروزی بر دشمن بوده است.
اساسا در ورزش های مختلف مفاهیم آمیخته به جنگ و مبارزه بسیار دیده می شود. مثلا در بازی شطرنج شاهد رویارویی دو سپاه هستیم. در فوتبال هم اصطلاحاتی مانند دفاع، حمله و توپ (گویی كه به طرف دشمن پرتاب می شود) بكار می رود و آرایش بازیكنان در فوتبال آرایشی رزمی و برای دفاع از دروازه ها كه نمادی از دروازه های كشورند؛ تلاش می شود. در جامعه جدید ورزش به روشی متناقض عمل می كند و به نمادی از صلح تبدیل می شود. ملت ها به این نتیجه می رسند كه به جای اینكه با توپ با یكدیگر بجنگند با توپ با یكدیگر می جنگند! و به جای اینكه سربازان یكدیگر را نابود كنند از طریق ورزش با یكدیگر رقابت می كنند. در این حالت الگوی جدیدی از مبارزه در میان ملت ها شكل می گیرد و ورزش جایگزین جنگ می شود.
در این رابطه نظریاتی انتقادی هم وجود دارد كه معتقد است؛ ورزش بنیادهای اخلاقی و مفهومی دموكراسی و جامعه مدنی را از بین می برد و علاقه تعصب آمیز نسبت به ورزش مخاطرات اجتماعی را ایجاد می كند. مفهوم ادراكی ورزش و پرگویی ها درباره آن در مقابل گفتگوی سیاسی در حوزه عمومی قرار می گیرد. مردم دایما درباره ورزش و ورزش كاران صحبت می كنند و برنامه های تخصصی در رسانه ها پخش می شود كه تمام حركات بازیكنان را تحلیل و پیگیری می كند كه در نهایت به وراجی هایی برای تخریب حوزه عمومی تبدیل می شود. حوزه عمومی می تواند بر مسایل سیاسی جامعه و موارد مفیدتر و موثرتر بر جامعه تمركز كند. در این حالت همه با هم درباره ورزش حرف می زنند ولی دوستی های كاذب و گفتگوهای قرمز و آبی، جایگزین صحبت های جدی و مهم در عرصه سیاسی كرده اند. گاهی وفاداری های متعصبانه شكل می گیرد و تخریب و توهین، فحاشی و سایر خشونت ها رخ می دهد كه از جنبه های منفی ورزش هستند. دیدگاهی وجود دارد كه می گوید: ورزش افیون توده هاست و درگیری های انتزاعی جایگزین درگیری های ملموس زندگی اجتماعی می شود كه از واقعیت های روزمره دور است.
برنامه جامعه شناسی ورزشی سه شنبه 9 خرداد تولید گروه علوم ورزشی، با اجرای محسن ابوفاضلی بود. این برنامه ساعت 21:45 روزهای سه شنبه تقدیم علاقه مندان به مباحث جامعه شناسی ورزش می شود.