«تاج» فوتبال بر سر رسانه‌ها

فدراسیون فوتبال ایران در طول یك سال گذشته با كش و قوس‌های فراوانی روبه‌رو بوده، موضوع اجرای قانون منع بكارگیری بازنشستگان، بی‌نظمی‌ها و آشوب‌ها در هفته‌های پایانی لیگ برتر، بحران فینال جام حذفی و موضوع حضور زنان در ورزشگاه‌ها از ماجراهایی است كه مدیریت در فدراسیون فوتبال را دچار چالش كرده است، اما در تازه‌ترین اتفاق رییس فدراسیون فوتبال در اظهارنظری جنجالی گفته، "فدراسیون فوتبال می‌تواند خبرنگارانی را كه در نشست‌های خبری سوال‌های بی‌ربط بپرسند را تا چهار سال از فعالیت در حوزه خبرنگاری فوتبال محروم كند". موضوعی كه مهدی تاج، اصرار دارد براساس مقررات كنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفاست.

طرح این موضوع از سوی بالاترین مقام اجرایی فوتبال ایران همزمان با چالش‌های این فدراسیون در راه برگزاری بدون مشكل مسابقات لیگ و اجرای درست عدالت انضباطی در ناهنجاری‌های مدیریتی و اجرایی فوتبال سرآغازی برای ایجاد یك چالش تازه شده است.

روز یك‌شنبه 3 شهریور كارگاه یك روزه قوانین رسانه‌ای در فوتبال به همت فدراسیون فوتبال ایران و كنفدراسیون فوتبال آسیا برگزار شد و نماینده AFC در این كارگاه با تشریح مقررات رسانه‌ای فیفا و كنفدراسیون فوتبال آسیا تلاش كرد چارچوب‌ها، محدودیت‌ها و معذوریت‌ها فعالیت رسانه‌ها بر اساس مقررات فوتبال را برای نمایندگان رسانه‌ها تشریح كند اما او در هیچ بخش از سخنانش موضوع "طرح سوالات بی‌ربط و محرومیت خبرنگاران" را مطرح نكرد، موضوعی كه با مراجعه به مقررات رسانه‌ایی فیفا و AFC نیز اثری از آنچه مهدی تاج بیان كرده دیده نمی‌شود.

مقررات رسانه‌ای AFC و FIFA چه می‌گویند

براساس مقررات سال 2019 AFC برای برگزاری رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا و در بخش رسانه‌ای این مقررات، هیچ اشاره‌ای به محرومیت خبرنگاران درپی طرح پرسش‌های بی‌ربط از مربیان در نشست‌های خبری دیده نمی‌شود.

مقررات رسانه‌ای AFC و فیفا البته در مواردی برای محروم كردن خبرنگار از رویدادهای آتی چارچوب‌هایی دارد و آن هم به جایی برمی‌گردد كه خبرنگاری تخلفات محرزی در جریان برگزاری رقابت‌های فوتبالی در موضوع ضبط ویدئویی یا پخش آنلاین رقابت‌ها و یا نشست‌های خبری انجام دهد كه این مهم تخطی از مقررات حق پخش تلویزیونی فوتبال محسوب می‌شود و خبرنگار مربوطه پس از تذكر، تكرار و گزارش نماینده رسمی رقابت‌ها در "لیست سیاه" قرار می‌گیرد كه این موضوع می‌تواند تبعاتی برای خبرنگار و رسانه مربوطه داشته باشد.

این تبعات تنها در موضوع مذكور و بر اساس مقررات فیفا، محرومیت حداكثر 4 ساله از حضور در رویدادهای مهم فوتبالی برای رسانه و خبرنگار متخلف را به همراه خواهد داشت.

طبق مقررات كنفدراسیون فوتبال آسیا نیز این تنبیه حداكثر 2 ساله خواهد بود.

جالب اینكه این تنبیه یا محرومیت هیچ ارتباطی با "طرح پرسش‌های بی ربط" در نشست‌های خبری ندارد و مقررات ای اف سی و فیفا هیچ جا به محرومیت خبرنگار به واسطه طرح پرسش‌های بی‌ربط در نشست‌های خبری و به دنبال آن محرومیت خبرنگاران اشاره نكرده‌اند.

نكته مهم این است كه بر اساس مقررات بین‌المللی فعالیت رسانه‌ای در فوتبال و بر خلاف اظهارت مهدی تاج، خبرنگاران در نشست‌های خبری حق دارند هر پرسشی را مطرح كنند و تنها این وظیفه مدیر رسانه‌ای تیم‌هاست كه به سرمربی درباره پاسخ دادن یا ندادن به این سوال مشورت دهد.

حتی در این میان و در مواردی كه زبان گفتاری متفاوت است، مترجم و یا مدیر رسانه‌ای حق سانسور پرسش‌های مطروحه را ندارد.

تصور كنید خبرنگاری - در بدترین حالت ممكن - مرتكب جرم كیفری شده است، نه طرح پرسش بی‌ربط. سوال این است كه قوانین جزایی در چه صورتی می‌توانند خبرنگار متهم را به محرومیت از شغل خبرنگاری محكوم كنند.

آیا تهدید رییس فدراسیون فوتبال به محرومیت 4 ساله خبرنگاران در مجازات‌های كیفری مصداق بیرونی در قوانین جزایی كشور دارد؟

ماده 23 تا 25 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 در مواردی به صورت محدود به دادگاه اجازه داده كه علاوه بر مجازات اصلی متهم در مجازات تكمیلی و یا تبعی اقدام به صدور حكم در محرومیت از مشاغل خاص برای متهم را انشاء كند.

ماده 23: دادگاه می‌تواند فردی را كه به حد، قصاص یا مجازات تعزیری از درجه‌ شش تا درجه یك محكوم كرده است با رعایت شرایط مقرر در این قانون، متناسب با جرم ارتكابی و خصوصیات وی به یك یا چند مجازات از مجازات‌های تكمیلی زیر محكوم نماید:

الف- اقامت اجباری در محل معین
ب- منع از اقامت در محل یا محلهای معین
پ- منع از اشتغال به شغل، حرفه یا كار معین
ت...ذ...
ر- توقیف وسایل ارتكاب جرم یا رسانه یا مؤسسه دخیل در ارتكاب جرم
ز...
در تبصره 1 این ماده آمده: مدت مجازات تكمیلی بیش از دو سال نیست مگر در مواردی كه قانون به نحو دیگری مقرر نماید.

ماده 24 قانون مجازت اسلامی نیز با شرایطی مجوز افزایش سقف مجازات دو ساله را به دادگاه داده است: چنانچه محكوم طی مدت اجرای مجازات تكمیلی، مفاد حكم را رعایت ننماید، دادگاه صادركننده حكم به پیشنهاد قاضی اجرای احكام برای بار اول مدت مجازات تكمیلی مندرج در حكم را تا یكسوم افزایش می دهد و در صورت تكرار، بقیه مدت محكومیت را به حبس یا جزای نقدی درجه هفت یا هشت تبدیل می‌كند. همچنین بعد از گذشتن نیمی از مدت مجازات تكمیلی، دادگاه می‌تواند با پیشنهاد قاضی اجرای حكم در صورت اطمینان به عدم تكرار جرم و اصلاح مجرم، نسبت به لغو یا كاهش مدت زمان مجازات تكمیلی وی اقدام كند.

هم‌چنین در ماده 25 باموضوع مجازات‌های تبعی (در كنار مجازات اصلی) نیز مواردی را بشمرده كه در سنگین‌ترین مجازات یعنی سلب حیات سقف مجازات تبعی محرومیت از حقوق اجتماعی - از جمله محرومیت از شغل - 7 سال است.

ماده 25: محكومیت قطعی كیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حكم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محكوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می كند:

الف- هفت سال در محكومیت به مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حكم اصلی

ب- سه سال در محكومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی كه دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنیٌ‌علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار

پ- دو سال در محكومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی كه دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ‌علیه یا كمتر از آن باشد و حبس درجه پنج

فدراسیون فوتبال موضوع را شفاف كند

هرچند سخنگوی فدراسیون فوتبال درباره فیلم منتشره از مهدی تاج درباره امكان محرومیت خبرنگاران توضیح داده كه: "باب نقد و تحلیل و تفسیر همكاران ارجمند رسانه ای از فدراسیون فوتبال همواره گشوده است و خود را به تاكید ریاست مكلف به پاسخگویی می‌دانیم اما به طور حتم در فیلم كوتاهی كه از اظهارات آقای تاج منتشر شده سوء تعبیر شده است.... آنچه در باب موضوع محرومیت طرح شده و به اشتباه به عنوان تهدید مورد بازنشر قرار گرفته، به مباحثی در سال های گذشته برمی گردد كه متاسفانه به دلیل عدم رعایت برخی قوانین كنفدراسیون فوتبال آسیا، نمایندگان رسانه ها حتی در برخی موارد از ایران در رویدادهای بین المللی دچار مشكل شده و حتی محرومیت های سنگین و طولانی را برای چند نفر در پی داشته است. ..." اما به روشنی مشخص نشده كه آیا این اظهارات مهدی تاج بر اساس اشتباه برداشتی ایشان بوده یا همانگونه كه رییس فدراسیون اظهار كرده از این پس در نشست‌های خبری امكان محرومیت خبرنگار یا رسانه‌ای تنها با طرح یك پرسش وجود دارد.

موضوعی كه باید به سرعت تكلیف آن روشن شود تا از هر گونه شائبه‌ای بیشتر در این حوزه جلوگیری كند.

در جایی كه طبق تبصره یك ماده 23 قانون مجازات اسلامی قاضی برای مدت مشخصی كه بیش از دو سال نخواهد بود می‌تواند حكم به اجرای یك یا چند مورد از مجازات‌های تكمیلی بدهد و هم‌چنین ماده 25 این قانون تنها در مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حكم اصلی می‌توان به 7 سال محرومیت از حقوق اجتماعی یك متهم رای داد، چگونه ممكن است فدراسیون فوتبال یك خبرنگار را برای 4 سال آن هم به اتهام طرح پرسشی نامربوط از فعالیت رسانه‌ای محروم كند؟

سوال این است كه فدراسیون فوتبال چگونه و بر اساس كدام قانون می‌تواند به خبرنگاری كه به قول مهدی تاج پرسشی بی‌ربط را در نشست خبری مطرح كرده است تا 4 سال محرومیت از فعالیت در شغل خبرنگاری در حوزه فوتبال را بدهد؟ مصداق آیین نامه‌ای رییس فدراسیون فوتبال در این اظهارنظر چه بوده است؟

آیا فدراسیون فوتبال در موضوع تخلفات اداری مكرر در حوزه‌های مختلف اجرایی و تخلفات محرز در برگزاری رقابت‌های فوتبالی و تخلفات مالی كه پرونده‌های آن در محاكم انضباطی فدراسیون مفتوح است نیز چنین رویكرد قاطعی را در پیش خواهد گرفت؟