همه چیز درباره ادعای كشته شدن 1400 كارگر در پروژه‌های جام جهانی 2022/ واقعیت ضربدر 350!

به گزارش رادیو ورزش، كمیته عالی برگزاری مسابقات جام جهانی 2022 از سال 2011 برای هرچه بهتر برگزار شدن جام جهانی قطر، تشكیل شد. كمیته‌ای كه پس از تأسیس با حواشی زیادی هم دست و پنجه نرم كرده است. شاید یكی از مهم‌ترین این حواشی كه جنبه حقوق بشری نیز به خود گرفته، ادعای كشته شدن 1200 تا 1400 كارگر در پروژه‌های جام جهانی بوده است.

با توجه به حضور تعداد بالایی از كارگران هندی، نپالی، بنگلادشی و سریلانكایی در قطر و استفاده از این كارگران برای آماده‌سازی پروژه‌های جام جهانی 2022، برخی حاشیه‌ها از سوی مسئولان این كشورها ایجاد می‌شود. ادعای كشته شدن نزدیك به 1400 كارگر در پروژه‌های جام جهانی برای اولین بار و به صورت رسمی، سال 2015 از سوی رئیس اتحادیه كارگران بین‌المللی مطرح شد و وی مدعی بدرفتاری كارفرمایان با كارگران خارجی به دور از چشم قطری‌ها نیز بود.

عمده كارفرمایان در قطر، افرادی از ملیت‌های دیگر هستند. در خصوص این كارفرمایان این ادعا مطرح شده بود كه آنها به دور از چشم قطری‌ها، با كارگران عمدتاً بدرفتاری‌هایی صورت می‌دهند. از جمله این بدرفتاری‌ها گرو گرفتن پاسپورت كارگران، اسكان در فضایی غیراستاندارد و نامناسب، عدم رعایت بهداشت و حتی وعده غذایی نامناسب عنوان شده بود. شارون بارو، رئیس اتحادیه كارگران بین‌المللی نیز در گفت‌وگو با نشریه هفتگی «The Saturday» با اشاره به این موضوعات حتی روی ادعای كشته شدن 1400 كارگر پافشاری كرده بود.

با این حال قطری‌ها از دسامبر سال 2013 به صورت رسمی پروژه‌های عمرانی خود را با حضور گسترده كارگرانی از كشورهای مختلف آغاز كردند. در زمان مطرح شدن ادعای مرگ 1400 كارگر در سال 2015، با حسابی سرانگشتی و با احتساب روزهای تعطیل اینگونه باید گفت روزانه 2 كارگر جان خود را از دست داده‌اند كه چنین آماری به ثبت رسیده است، اما آیا آمار نهادهای بین‌المللی هم چنین ادعایی را تأیید می‌كند؟ شاید كشته شدن میانگین روزانه دو كارگر در پروژه‌های جام جهانی 2022 قطر، حتی نیازی به آمار نهادهای بین‌المللی، حقوق بشری و اتحادیه‌های كارگری نداشته باشد چرا كه كشته شدن روزانه 2 كارگر، ساده‌تر از این گزارش‌ها به چشم آمده و می‌تواند گریبان قطری‌ها را بگیرد.

تمام این ادعاها، احتمالات و نقل قول‌ها در حالی مطرح شد كه چندی بعد، حسن الثوادی، دبیر كمیته برگزاری جام جهانی 2022 اعلام كرد كه آنها اقدامات برنامه‌ریزی شده مناسبی برای رفاه كارگران داشته‌اند. از جلمه اقدامات صورت گرفته برای كارگران افزایش امكانات اقامتی مناسب، فراهم كردن شرایط بهداشتی و ایمنی با افزایش آموزش و آگاهی، بررسی‌ها و آزمایش‌های جامع پزشكی و همچنین ممنوعیت نگهداری پاسپورت توسط كارفرمایان بوده است.

اغلب كارگران نپالی، هندی، سنگاپوری و سریلانكایی از طرف وزارت كار كشورشان راهی كشورهای دیگر می‌شوند. راه حضور اغلب این كارگران در كشورهای مختلف از جمله قطر، معرفی شدن از سوی شركت‌های خصوصی به وزارت كار است كه به طور معمول زیر نظر وزارتخانه‌های دولتی فعالیت می‌كنند. این شركت‌ها نیز از هر كارگر برای پروسه معرفی آنها به وزارت كار و اعزام به كشورهای مختلف، مبلغی دریافت می‌كند. مبلغی كه گاهی كارگران را مجبور به دریافت وام می‌كند تا آنها با فراهم كردن پول و پرداخت آن به این شركت‌ها، صاحب شغل شوند. قطری‌ها اعلام كرده‌اند كارگرهایی كه با پروژه‌های جام جهانی 2022 همكاری می‌كنند، در صورتی كه با داشتن رسید یا گردش حساب مالی خود بتوانند ثابت كنند برای شروع كار در قطر پول پرداخت كرده‌اند، این مبلغ از سوی قطری‌ها به كارگران بازگردانده می‌شود. تصمیمی كه تمجید اتحادیه كارگران بین‌المللی را به دنبال داشته است.

با اقداماتی كه از سوی قطری‌ها در خصوص كارگران خارجی در پروژه‌های جام جهانی 2022 صورت گرفت، شارون بارو برخلاف اظهارات اولیه‌اش كه حاشیه‌ساز شده بود، لب به تمجید گشود. رئیس اتحادیه كارگران بین‌المللی در ستایش از اقدامات صورت گرفته اعلام كرده بود كه «نوع رفتار قطری‌ها با كارگران باید الگوی دیگر كشورهای خاورمیانه باشد.» او اینگونه به نوعی اظهارات اولیه خود را با این سخن، نقض كرد.

براساس مشاهدات خبرنگار خبرگزاری تسنیم از پروژه‌های جام جهانی 2022 و بازدید از وضعیت كارگرانی كه در ورزشگاه‌های لوسیل و الریان مشغول به فعالیت هستند، بالاترین استانداردهای ایمنی رعایت شده است. اسكان كارگران نیز كنار كارگاه‌های عمرانی این ورزشگاه‌ها وضعیت مناسبی دارد و آنها در سوئیت‌هایی كه كنار ورزشگاه‌ها ساخته شده با رعایت موارد بهداشتی، به استراحت كردن می‌پردازند. از طرفی رسیدگی مناسب به تغذیه كارگران در كنار بهداشت و كنترل‌های پزشكی نیز در پروژه‌های جام جهانی 2022 وجود دارد.

هرچند گزارش مجدد رسانه‌های بین‌المللی در خصوص تأیید كشته شدن 1400 كارگر نپالی از سوی دولت این كشور، خبرگزاری تسنیم را بر آن داشت تا مجدداً پیگیری‌هایی در این زمینه داشته باشد. اختلاف تعداد كارگران جان باخته مربوط به پروژه‌های جام جهانی 2022 قطر حین كار یا خارج از محیط كار، با اعدادی كه رسانه‌های بین‌المللی مدعی تأیید آن از سوی دولت نپال هستند، بسیار چشمگیر است.

اخیراً سایت اسپورت اكسپرس با رجوع به گزارش مستندی كه از شبكه تلویزیونی WDR آلمان پخش و به صحبت‌های اولیه شارون بارو، رئیس اتحادیه كارگران بین‌المللی درباره كشته شدن 1400 كارگر استناد شده بود، سراغ مسئولان نپالی رفته بود. این سایت نوشته كه دولت نپال كشته شدن 1400 كارگر تبعه این كشور را در مرحله ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی 2022 قطر، تأیید كرده است.

ادعای كشته شدن 1400 كارگر از سال 2015 مطرح شده كه مربوط به تمام كارگران بود. حالا پس از گذشت چهار سال و بدون افزایش حتی یك نفر به این آمار، نپالی‌ها مدعی هستند این 1400 كشته فقط مربوط به كشور آنهاست. اگر به طور متوسط بخواهیم كشته شدن كارگران هندی، بنگلادشی، سریلانكایی و سایر كشورها در پروژه‌های جام جهانی 2022 را هم به این آمار اضافه كنیم، این عدد را باید افزایشی چشمگیر داشته باشد، اما نكته جالب توجه صحبت‌های ضد و نقیضی است كه در این خصوص صورت می‌گیرد.

در حالی كه اسپورت اكسپرس مدعی شده كه دولت نپال كشته شدن 1400 كارگر تبعه این كشور را تأیید كرده، اما همین سایت خبری به نقل از نارایان راگمی، سخنگوی وزارت كار نپال در رابطه با صحت این اخبار نوشته است: «اكنون اطلاعات رسمی درباره این فیلم مستند شبكه آلمانی ندارم، اما حقیقت است كه كارگران زیادی از نپال جان خود را هنگام ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی 2022 از دست داده‌اند. از زمانی كه كارگران خود را به قطر فرستادیم برخی از آنها كشته شدند. مطمئن نیستم این تعداد 1400 نفر باشد».

چگونه است كه اسپورت اكسپرس مدعی شده دولت نپال كشته شدن 1400 كارگر این كشور در پروژه‌های جام جهانی را تأیید كرده، اما سخنگوی رسمی وزارت كار این كشور به همین سایت می‌گوید از كشته شدن 1400 كارگر مطمئن نیست و حتی عددی اعلام نمی‌كند؟ مسلم است كه قطری‌ها در صورت كشته شدن نه 1400 كارگر، بلكه در صورت كشته شدن حتی یك كارگر با هر ملیتی در صورت عدم رعایت ایمنی از سوی كارفرما، می‌بایست پاسخگو باشند. سؤال البته اینجاست كه آیا موضوع مطرح شده در رسانه‌ها واقعیت دارد یا این مسائل برای به حاشیه راندن قطری‌ها در میزبانی جام جهانی 2022 مطرح می‌شود؟

گرو نگه داشتن پاسپورت كارگران توسط كارفرما یا مطلوب نبودن شرایط اقامتی، تغذیه، موارد ایمنی و بهداشتی كارگران شاید مسائلی باشد كه چندان دور از ذهن نیست. یعنی می‌توان وجود چنین كوتاهی‌ها یا كمبودهایی را از سوی كارفرما قبول كرد كه حتی قطری‌ها پس از متوجه شدن این مسائل، تلاش كردند وضعیت را به شرایط مطلوبی برسانند، اما آیا ادعای كشته شدن 1400 كارگر در پروژه‌های جام جهانی مسئله‌ای است كه بتوان بدون سند و مدرك آن را ثابت كرد؟

آمار مرگ و میر كارگران در انجام پروژه‌ها همیشه توسط ارگانی مستقل و غیر وابسته تهیه می‌شود كه مورد تأیید نهادهای ناظر بین‌المللی و سازمان بین‌المللی حقوق بشر است. آماری كه در مورد جام‌های جهانی قبلی و حتی المپیك‌ها به ثبت می‌رسد. بر این اساس پروژه‌های جام جهانی 2022 قطر از 3 دسامبر 2013 (28 روز مانده به پایان سال 2013) آغاز شد كه به همین دلیل آمار تلفات كارگران در این پروژه‌ها از همان روز محاسبه شده است. از اولین روز آغاز این پروژه‌ها تا سال 2017 سه مرگ حین كار رخ داده بود كه این تلفات بر اثر بی احتیاطی و عدم رعایت ایمنی بوده است.

این ارگان اخیراً هم آمار تلفات در سال 2018 را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار داده است. بر اساس آخرین بررسی‌های صورت گرفته و گزارش منتشر شده از سوی اتحادیه بین المللی كارگران، 31 هزار نفر در پروژه‌های جام جهانی 2022 مشغول به فعالیت هستند كه تعداد مرگ و میرها در سال 2018 میان این كارگران، 11 نفر است. از این 11 كارگر تنها یك نفر در حوادث حین كار جان خود را از دست داده است.

علت از دست جان رفتن سایر نفرات نیز مشخص شده كه یك نفر با اتومبیل تصادف كرده و 9 نفر دیگر در اتاق خواب خود بر اثر ایست قلبی یا مواردی از این دست كه جزو مرگ‌های طبیعی بوده، جان خود را از دست داده‌اند. بر این اساس و آمار رسمی ثبت شده، از سال 2013 تا سال 2018 تنها چهار نفر در پروژه‌های جام جهانی جان خود را حین كار از دست داده‌اند كه فاصله‌ای بسیار زیاد تا 1400 نفر ادعا شده دارد؛ عددی كه 350 برابرِ واقعیت است.

بیش از سه سال تا آغاز جام جهانی 2022 باقی مانده و تا پایان پروژه‌های جام جهانی، این امكان وجود دارد كه بازهم حوادث یا تلفاتی وجود داشته باشد. با این حال در پروژه‌های تورنمنت‌های مختلف نیز آمار تلفات به ثبت رسیده كه به طور مثال فقط برای آماده‌سازی المپیك زمستانی 2014 سوچی در روسیه 70 كارگر جان خود را از دست دادند. در ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی 2018 روسیه نیز 21 نفر جان باختند كه مقایسه این آمارها با تعداد تلفات پروژه‌های جام جهانی 2022 قطر تا پایان سال 2018، نشان دهنده كمتر شدن تلفات حین آماده‌سازی ورزشگاه‌ها برای تورنمنتی چون جام جهانی است.

گزارش از علیرضا محرمی/خبرگزاری تسنیم